DE ERFENIS VAN DE GROOTE OORLOG
DE ERFENIS VAN DE GROOTE OORLOG
VOORBEELD VOOR EEN SPREEKBEURTDit is een voorbeeld van een spreekbeurt die gehouden zou kunnen worden vanaf de hogere groepen van de basisschool. Probeer wel het verhaal in je eigen woorden te vertellen. Als je op de links klikt krijg je een foto te zien. Als je die wilt bewaren op je eigen computer klik dan met de rechtermuisknop op die foto. Dan krijg je menuutje waarin je kunt kiezen voor 'Afbeelding opslaan als...'. Kies dan een folder op je eigen harde schijf. Misschien is het goed als je tijdens je spreekbeurt op het bord een verticale lijn trekt en links en rechts van die lijn de namen schrijft van de landen die je gaat opnoemen. Je zet dan links de namen van de zogenaamde Centralen (Duitsland en haar bondgenoten) en rechts die van de geallieerden. Bijvoorbeeld:
De Eerste WereldoorlogHet is raar: niemand weet eigenlijk de reden waarom de Eerste Wereldoorlog werd gevoerd. We weten wel dat alle grote landen, zoals Engeland, Frankrijk en Duitsland hun legers en oorlogsvloten aan het versterken waren. Dat gebeurde al jarenlang. Iedereen wilde de sterkste zijn. Er onstonden ook steeds vaker ruzies tussen die landen, maar die waren elk op zich niet belangrijk genoeg om een oorlog te veroorzaken. Maar - zoals het spreekwoord zegt - de emmer raakte vol en op een gegeven moment kwam er een druppel die haar deed overlopen. Die druppel was de moord op de Oostenrijkse kroonprins. Eind juni 1914 bracht de Oostenrijkse kroonprins Franz-Ferdinand en zijn vrouw prinses Sophie een bezoek aan Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië. Tijdens een rondrit door de stad werd hij doodgeschoten door een jonge student, Gavrilo Princip. Die was lid van een club die zelfstandigheid wilde voor Bosnië. Die club werd gesteund door de Servische terreur-organisatie Zwarte Hand. De keizer van het toenmalige Habsburgse Rijk (Oostenrijk en Hongarije) was erg boos en verklaarde Servië de oorlog. Maar Servië was bevriend met Rusland (dat is nog steeds het geval) en dus riepen de Russen dat ze hun vrienden zouden helpen. Daarna maakte de Duitse keizer bekend dat hij de Oostenrijkers zou steunen. En vervolgens dreigde Frankrijk dat zij aan de kant van Rusland zou gaan staan. De Fransen hadden namelijk al lang een hekel aan de Duitsers. Zet nu links van de lijn: Oostenrijk en Duitsland. En rechts: Servië, Rusland en Frankrijk. Het bord ziet er nu uit zoals hieronder:
Plotseling viel Duitsland aan. Het Duitse leger trok België binnen, dat eigenlijk neutraal had willen blijven. (Nu zet je rechts van de lijn: België)
Duitsland wilde door België heen trekken om zo Frankrijk vanuit het noorden aan te vallen. Het kleine, arme België werd bijna helemaal onder de voet gelopen. De Duitsers schoten veel burgers dood. Overal in de wereld werd daar woedend op gereageerd. Engeland kwam België te hulp. (Rechts van de lijn: Engeland). Fransen, Engelsen en Belgen wisten de Duitse opmars tot stand te brengen. De lijn waarlangs dat gebeurde, het front dus, liep dwars door België en Frankrijk heen. De legers bevonden zich vlak tegenover elkaar en beschoten elkaar dag en nacht. Soldaten van beide kanten begonnen gangen in de grond te graven om daar beschutting te vinden tegen de miljoenen kogels die heen en weer vlogen. Zo ontstonden de bekende loopgraven. Langs de hele frontlijn, door België en Frankrijk heen, lagen die loopgraven. Dit werd later bekend als het Westelijk Front. Vier jaar lang bleef dat front vrijwel op dezelfde plaats liggen. Vier jaar lang schoten de soldaten als gekken op de overkant. Vier jaar lang sneuvelden de soldaten, miljoenen! De lijken bleven vaak gewoon liggen. Het werd een enorme stank. Ratten krioelden overal tussendoor om aan de lijken te vreten. De soldaten werd gek van de ellende, van het lawaai van de kanonnen, van de kou en de nattigheid. Enorme regenbuien veranderden het front in een grote modderpoel. Veel soldaten verdronken gewoon in de gaten die de granaten sloegen in de modder. Ondertussen gingen steeds meer landen mee doen aan de gevechten. Turkije - toen een enorm groot land: het zogenaamde Ottomaanse Rijk - kwam Duitsland en Oostenrijk te hulp. (Links van de lijn: Turkije). En de geallieerden - zo werden ze genoemd - kregen hulp van Italië. En ze vroegen hun oude koloniën: Canada, Australië, Nieuw-Zeeland om mee te komen vechten. (Rechts van de lijn: Italië, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland). Op het bord ziet het er nu zo uit:
NeutraalEr was nog een heel groot rijk, met wel 800.000 soldaten: Bulgarije. En de Bulgaren dachten (net als de andere Balkan-landen): "Als wij ons bij de sterkste aansluiten, pikken na afloop van de oorlog lekker een paar stukken land van de verliezers in". De Bulgaren gokten op een Duits-Oostenrijkse overwinning en begonnen dus ook te vechten. (Links van de lijn: Bulgarije) Uiteindelijk bleven maar enkele landen neutraal, dat wil zeggen dat zij geen partij wilden kiezen. Onder deze landen bevindt zich Nederland. Ons land probeerde wel zijn leger zo sterk mogelijk te maken. Aan onze grenzen stonden de Nederlandse soldaten dag en nacht op wacht om te zorgen dat er geen buitenlandse soldaten onze neutraliteit schonden. Het was trouwens vreselijk aan de grens. Om te voorkomen dat Belgen naar Nederland ontsnapten spanden de Duitsers een hoogspanningsdraad. Veel Belgen werden geëlektrocuteerd ! En de Nederlandse soldaten aan de andere kant van de draad konden alleen maar toekijken... Terwijl de loopgravenoorlog maar doorging probeerden beide kanten af en toe een doorbraak te forceren. Dat leidde tot enorme veldslagen, met honderdduizenden doden. Heel bekend zijn de slag om Verdun (een stadje in Noord-Frankrijk), de slag bij de Somme (ook in Noord-Frankrijk) en de drie veldslagen om Ieper (ook wel bekend als Yper of als Ieperen, gelegen in België). Als je nu door deze streken reist, met de auto bijvoorbeeld, kom je honderden oorlogsbegraafplaatsen tegen. Nog altijd zijn honderdduizenden lijken niet gevonden: hun botten zitten nog ergens in de grond. Af en toe komen er stukken boven. Ook komen elk jaar nog steeds duizenden granaten boven de grond. Als een boer ploegt komt het vaak voor dat hij resten van soldaten of van oorlogstuig bovenploegt. In totaal heeft de Eerste Wereldoorlog ongeveer tien miljoen slachtoffers geeist. Er zijn afschuwelijke wapens uitgevonden gebruikt in deze oorlog. Vreselijk was de uitwerking van het gifgas. Beide kanten vuurden granaten af die met gas waren gevuld. Als die dan uiteenspatten, werden de soldaten die het gas inademden of op hun huid kregen, blind of ze gingen hoesten tot hun longen kapot gingen en dan stierven ze. Een van de Duitse soldaten die op deze manier blind werden was een zekere Adolf Hitler, die als korporaal-ordonnans diende in de loopgraven bij Ieper. Bij hem was de blindheid maar tijdelijk, want na enkele maanden verpleging kon hij weer kijken. Maar hij hield er een levenslange haat tegen de geallieerden aan over! Ook werd in deze oorlog voor het eerst het vliegtuig gebruikt. Eerst alleen om te kijken waar de vijand zich bevond. Later ook om het vijandelijke front te bombarderen. Heel belangrijk werd de rol van de onderzeeboot. Vooral Duitsland maakte daar gebruik van. Omdat Amerika veel schepen naar Engeland stuurde met voorraden en wapens, probeerden de Duitsers met hun onderzeeboten die schepen te torpederen. Amerika was officieel nog steeds neutraal. Maar toen Duitse onderzeeboten ook grote Amerikaanse passagiersschepen, zoals de Lusitania, tot zinken brachten (waarbij 1200 mensen verdronken), was in Washington de maat vol. In 1917 voegde Amerika zich bij de oorlog. Maar pas een jaar later arriveerden de eerste Amerikaanse soldaten aan het front (Schrijf op het bord, aan de rechterkant van de lijn: Amerika).
Vlak voordat de Amerikanen daadwerkelijk in actie kwamen probeerde Duitsland in dat voorjaar van 1918 nog een keer met een grootscheepse aanval door het front heen te breken. Dat leek te gaan lukken. Overal werden de Fransen en Engelsen teruggeslagen. De Duitsers stonden tot vlak bij Parijs. Maar toen kwamen de Amerikanen. De Yankees waren sterk, gezond en ze hadden goede uitrusting en wapens. Toen de Duitsers dat zagen, gaven ze het na een poosje op. Zelf waren de Duitsers uitgeput, ze hadden gebrek aan eten, wapens, kleding (net als de Engelsen en de Fransen trouwens). In november 1918 gaven de Duitsers en Oostenrijkers en Turken zich over. Het Duitse volk was woedend op hun leiders die ze de schuld gaven van al hun ellende. De Duitse keizer Wilhelm II vluchtte naar Nederland, omdat ons land neutraal gebleven was en omdat koningin Wilhelmina familie van hem was. Als hij in Duitsland was gebleven hadden ze hem vast opgehangen. Hij ging in Doorn in een kasteeltje wonen. De geallieerden trokken Duitsland binnen en gaven de verslagen Duitsers opdracht grote sommen geld als schadevergoeding te betalen. Ook mochten de Duitsers geen leger meer hebben. De Duitsers werden echt vernederd. Sommige Duitsers waren daar woedend om. De vroegere korporaal Adolf Hitler bijvoorbeeld. Hij stichtte een eigen partij en vijftien jaar later kwam hij met verkiezingen aan de macht. Het duurde toen niet lang meer of hij begon opnieuw oorlog te voeren. Dat werd de Tweede Wereldoorlog. Maar dat is een spreekbeurt apart ! |