Vluchtelingen - een blijspel

In de Eerste Wereldoorlog vluchtten Belgen massaal de grens over. Alleen al naar Nederland kwamen er meer dan een miljoen. Weliswaar keerden velen binnen een jaar naar huis terug, maar tallozen bleven.

Nederland had ooit wel te maken gehad met grote aantallen vluchtelingen (de joden die in 1472 uit Spanje en Portugal werden verbannen, de Franse Hugenoten die na de Bartholomeusnacht in 1572 naar het noorden vluchtten, de Belgen die na de Furie van Antwerpen in 1576 naar Holland uitweken), maar de enorme vluchtelingenstromen die in 1914 op gang kwamen had het land nog nooit gezien.

Het lukte Nederland in deze wereldoorlog weliswaar neutraal te blijven, maar mét de Belgen kwam de oorlog toch binnen de grenzen. De vluchtelingen, de mobilisatie (de regering riep 500.000 mannen onder de wapenen), de armoede en de honger, de grensschendingen, de voortdurende angst toch in de oorlog betrokken te worden — het waren donkere tijden.

Acht jaar na de Groote Oorlog schreef Henri t'Sas (Breda, 1877-1966, FOTO RECHTS) over deze angstige periode het toneelstuk 'Vluchtelingen': een blijspel, vol ironie en (zelf)spot.

Henri t'Sas was voordrachtkunstenaar, journalist en schrijver. Hij had veel succes met het schrijven en uitvoeren van blijspelen, waarvan de thema's rechtstreeks waren ontleend aan het dagelijkse leven. Ze werden gespeeld door amateurs, die zich in die tijd nog schaarden onder de naam 'dilettantentoneel'.

Nu zien we 'Vluchtelingen' vooral als een tijdsbeeld, waarin ook heel even t'Sas' pacifistische opvattingen doorklinken. Wat verder opvalt in het stuk is het nog met veel Franstalige klanken doorspekte Vlaams, dat in die tijd in de Vlaamse steden in zwang was.

Dankzij de medewerking van de nazaten van Henri t'Sas, kunnen wij hier de volledige tekst van 'Vluchtelingen' weergeven. Bekijk eerst de dramatis personae : een overzicht van de personen die in het stuk voorkomen. Ga daarna naar het Eerste Bedrijf.

Naar de voorpagina van de Erfenis van de Groote Oorlog